“(…) Ga je nog vaak naar de begraafplaats? Hoe is het met je rouw? Hoe is het nu met jou en ‘hem’? Hoe ziet je dag er nu uit? Vertel eens een herinnering. ‘Denk je vaak aan hem?’ is een overbodige vraag. ‘Wat komt er in je op als je aan hem denkt?’, is beter. Heb je herinneringen waar je nog om moet lachen? Of moet huilen? Is er iets wat je troost? Mis je hem? Hoe gaat het nu echt met je? Red je het een beetje? Vertel nog eens hoe dat ging in het ziekenhuis? Wil je vertellen hoe het was toen hij stierf? Hoe voel je je nu over dat moment? Hoe hebben jullie elkaar ook alweer ontmoet? Het gaat niet, hè meis…Alle vragen met betrekking op mijn lief. Hoe deed hij dat? Wat zei hij daar ook alweer over? Wat zou hij hebben gedaan? Wat mis je nu het meest aan hem? En ik wil trouwens graag een grote bak thee bij je antwoord. Hoe gaat het vandaag met je? Red je het wel alleen? Kan ik je met iets helpen? Zou je het fijn vinden samen herinneringen op te halen? Hoe voelt rouwen voor je? Zullen we samen wandelen in het bos en dan haal ik je op in de auto en kunnen we alvast met elkaar praten. Wat zie je er goed uit … maar dat zal vanbinnen wel even anders zijn … even bakkie doen nu? Zo fijn is het ook als de ander aangeeft hem te missen, aan hem te denken en daar woorden aan geeft. Niets is zo troostend als dat hij ook gemist wordt door anderen. Geen enkele vraag of opmerking uit het hart is ooit verkeerd. Tijd maken. Echt luisteren. Niet schrikken van tranen. Stel de pijnlijke vragen. Maak me aan het huilen. Soms zijn het eigenlijk niet eens de vragen. Het is de aandacht, de rouw die gezien wordt, de knuffel, de arm om mijn schouder, het samen zwijgen dat een eenzaamheid verdrijft. De aanraking die zegt: ik leeft me je mee.

Eigenlijk kun je maar één ding fout doen. Er niet over beginnen. Er niet telkens weer over beginnen.”

Wat een prachtlijst vol handvatten om er écht voor iemand in rouw te kunnen zijn! Deze tekst komt uit het boek ‘Nu is nog zo zonder jou’. Marloes Harkema spreekt uit ervaring. En eigenlijk hoor ik een heel groot ‘Help!’ tussen de regels door, een heel groot verlangen dat juist deze vragen gesteld worden! Dit overzicht ‘Eerste hulp bij rouwgesprekken’ kan dan ook niet vaak genoeg gedeeld worden, want nog steeds zijn dit soort vragen en écht contact maken voor velen van ons niet vanzelfsprekend…

Delen van dit blog mag, graag zelfs. Svp onder naamsvermelding van Esther Nijbroek, spreekster bij uitvaarten.